สังคมธุรกิจ สร้างธุรกิจ อย่างไรให้ ‘กำไรก็ได้ สังคมและสิ่งแวดล้อมก็ดี’ 

สังคมธุรกิจ โมเดลธุรกิจแบบ Social Enterprise หรือ SE ที่มุ่งแก้ไขปัญหาสังคมหรือสิ่งแวดล้อมไม่ใช่เรื่องใหม่ และไอเดียเจ๋งๆ จากความตั้งใจดีของคนทำธุรกิจมากมายที่เกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป ก็ไม่ใช่เรื่องแปลกสำหรับเมืองไทย ธุรกิจเพื่อสังคม ตัวอย่าง เพราะโมเดลนี้ใช้ ‘ใจ’ อย่างเดียวไม่พอ ต้องสร้างผลกำไรได้พอที่จะทำให้กิจการเจริญเติบโตต่อไปได้   โดยธรรมชาติของธุรกิจ SE มักเริ่มต้นจากคนทำธุรกิจมองเห็น ‘ปัญหาสังคมและสิ่งแวดล้อม’ ที่อยากจะแก้ แม้หลายองค์กรจะยืนกรานว่าธุรกิจ SE ไม่ได้เอากำไรเป็นตัวตั้ง และควรต้องตั้งเป้าหมายในการแก้ปัญหาสังคมหรือสิ่งแวดล้อมเป็นหลัก แต่ในมุมมองของ อุเทน โลหชิตพิทักษ์ ประธานกรรมการบริหาร และประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่ม บริษัท พฤกษา โฮลดิ้ง จำกัด (มหาชน) เชื่อว่า ‘ใจเพื่อสังคม’ และ ‘กำไร’ ควรคิดและเดินหน้าไปพร้อมกัน

‘พฤกษา’ คือตัวอย่างที่ดี นับตั้งแต่ ทองมา วิจิตรพงศ์พันธุ์ ประธานกรรมการบริหาร และประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่ม บริษัท พฤกษา โฮลดิ้ง จำกัด (มหาชน) ก่อตั้งพฤกษาในปี 2536 ด้วยความตั้งใจที่จะสร้างที่อยู่อาศัยที่มีคุณภาพในราคามิตรภาพได้ จนถึงวันนี้ก้าวเข้าสู่ปีที่ 30 พฤกษายังคงดำเนินธุรกิจภายใต้พันธกิจที่จะร่วมสร้างคุณค่าที่ยั่งยืนและสร้างโอกาสที่ดีให้กับสังคม ชุมชน ธุรกิจเพื่อสังคม ด้านอาหาร และสิ่งแวดล้อม “ถ้าพฤกษาทำได้ ธุรกิจที่ต้องการสร้างคุณค่าให้สังคมและสร้างธุรกิจให้ยั่งยืนเหมือนที่พฤกษาทำมาตลอด 30 ปีก็สามารถทำได้เช่นกัน แต่จะทำอย่างไรที่ไม่ใช่แค่การมอบเงินบริจาค เพราะเราต้องการส่งเสริมธุรกิจให้สามารถสร้างคุณค่าให้กับสังคมและมีความยั่งยืนต่อไป” อุเทนกล่าว

นำไปสู่จุดเริ่มต้นของ ‘Accelerate Impact with PRUKSA’ โครงการที่เฟ้นหาธุรกิจมาร่วมสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสังคม พร้อมสร้างกำไรให้องค์กร สร้างความยั่งยืนให้ตัวเองได้ด้วย โดยที่พฤกษาจะสนับสนุนผู้ประกอบการด้วยทรัพยากรที่มี ไม่ว่าจะเป็นเงินทุน คำปรึกษาด้านธุรกิจ สนับสนุนผู้ประกอบการไทย และเครื่องมือต่างๆ ที่จะช่วยให้ธุรกิจของคุณไม่ต้องเริ่มต้นด้วยการนับศูนย์ แบรนด์ ธุรกิจเพื่อสังคม  โดยมีข้อกำหนดที่ว่า บริษัทที่เข้าร่วมโครงการได้ต้องมี Double Profit ธุรกิจคุณต้องทำกำไรและต้องทำเพื่อสังคม ถ้าไม่มี 2 สิ่งนี้แสดงว่าความคิดการทำเพื่อสังคมของคุณผิด

ตัวอย่างธุรกิจเพื่อสังคมในไทย

ลดความเหลื่อมล้ำทางด้านรายได้ ด้วยการสร้างและเสริมทักษะที่จำเป็นต่อโอกาสทางการงาน เพื่อแก้ไขปัญหาคุณภาพการศึกษาให้สามารถเข้าถึงได้อย่างทั่วถึงและมีคุณภาพเทียบเท่ากัน ตัวอย่างธุรกิจเพื่อสังคมในไทย หรือเพื่อแก้ไขปัญหาทักษะที่ไม่ตรงกับงาน การพัฒนาทักษะเดิม (Upskill) และการเพิ่มเติมทักษะใหม่ (Reskill) รวมทั้งการสร้างโอกาสในการประกอบอาชีพ เพื่อลดช่องว่างของรายได้ให้กับประชาชนทุกคน การสร้างสังคมและที่อยู่อาศัยแบบยั่งยืน หรือวิถีชีวิตที่เป็นมิตรต่อสังคมผู้สูงวัย ครอบคลุมเรื่องความปลอดภัย ยืดหยุ่น และยั่งยืนสำหรับผู้สูงอายุ และยังต้องสร้างนวัตกรรมเชิงรุกด้านการดูแลผู้สูงวัย เพื่อช่วยให้ผู้สูงวัยมีจุดมุ่งหมายใหม่ในชีวิตได้ หรือ Renewed Purpose in Life

“เรามีคณะกรรมการภายในของพฤกษา ธุรกิจเพื่อสังคม ต่างประเทศ และเชิญคณะกรรมการภายนอกมาช่วยคัดกรอง เพราะนอกจากกฎเกณฑ์การพิจารณาเบื้องต้น เรายังดูด้วยว่าบริษัทนั้นๆ มีนวัตกรรม บริการ สินค้า หรือแนวทางการแก้ปัญหาที่ชัดเจนหรือไม่ ที่สำคัญคือต้องดำเนินการไปแล้ว ไม่ใช่แค่เขียนแผนธุรกิจมาขอเงินลงทุน ต้องลงมือทำจริง ประเด็นต่อมาคือ ต้องเป็นบริษัทที่มุ่งหวังสร้างความยั่งยืนให้กับธุรกิจ เพราะถ้าทำแล้วขาดทุน เท่ากับว่าบริษัทคุณไม่มีความยั่งยืนในการให้บริการต่อ ก็ยังไม่เข้าเกณฑ์ Social Enterprise ที่เราต้องการสนับสนุน ธุรกิจเพื่อสังคม คือ สุดท้ายคือดูว่าเขามีใจที่จะช่วยเหลือสังคมจริงหรือเปล่า หรือต้องการสร้างให้ตัวเองประสบความสำเร็จเป็นยูนิคอร์น เข้าตลาดแล้วขายหุ้นทิ้ง แต่ไม่มีใจในการสร้างธุรกิจเพื่อสังคม เราก็ไม่เลือก

บริษัทแบบไหนที่พฤกษาเฟ้นหา อุเทนอธิบายต่อว่า ธุรกิจเพื่อสังคม มีบริษัทอะไรบ้าง ธุรกิจเพื่อสังคม หรือ Social Enterprise ที่มองหา นอกจากจะมีพันธกิจที่สอดคล้องกับเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ตามมติขององค์การสหประชาชาติแล้ว ยังต้องมีเป้าหมาย Double Bottom Lines ควบคู่กันทั้งสองด้าน คือ “สิ่งสำคัญคือโครงการนี้ทุกบริษัทที่ได้เงินสนับสนุนถือเป็นเงินให้เปล่า เพราะไม่มีข้อผูกมัดว่าจะต้องผูกขาดอะไรกับทางพฤกษา ธุรกิจเพื่อสังคม ประโยชน์ และไม่จำเป็นว่าบริษัทจะต้องจดทะเบียนเป็น Social Enterprise ขอให้สิ่งที่ทำเป็นกิจกรรมเพื่อ Social Enterprise เป็นธุรกิจเพื่อสังคมจริง”  สังคมธุรกิจ